VI. Zabytki, rezerwaty, działalność kulturalna i sportowa

Lipnica Wielka skupia najważniejsze zabytki gminy. Znajduje się tu kościół parafialny pod wezwaniem Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny, kilkakrotnie restaurowany i przebudowywany. Wewnątrz na sklepionym krzyżowo prezbiterium znajduje się cenna polichromia późnorenesansowa. Uwagę zwracają także gotyckie portale ostrołukowe. Zachowała się także kamienna chrzcielnica z XVI wieku oraz obrazy z XVII i XVIII wieku.

W otoczeniu parku z drzewostanem liściastym znajduje się murowany dworek z początku XX wieku. Po drugiej wojnie światowej w latach pięćdziesiątych został adoptowany na ośrodek zdrowia.

W Bukowcu znajduje się zabytkowa cerkiew wzniesiona w 1805r. w Kamiannej. Została ona rozebrana i przewieziona do Bukowca gdzie pełni funkcję kościoła rzymsko-katolickiego. Budowla reprezentuje typowe budownictwo zachodniołemkowskie.

Cennym zabytkiem Mogilna jest ośmioboczna kaplica cmentarna w stylu renesansowym z 1558 r. W jej wnętrzu znajduje się rokokowy ołtarz z drugiej połowy XVIII w. z obrazem ukrzyżowania z 1703 r. Kościół parafialny pod wezwaniem św. Marcina pochodzi z przełomu XVII i XVIII w., odrestaurowany pod koniec XIX w. Budowla drewniana, konstrukcji zrębowej. We wnętrzu znajduje się miedzy innymi późno barokowy ołtarz główny, gruntownie odnowiony w ostatnich latach.

W Siedlcach obecny Kościół ma już sto lat. Został zbudowany z cegły z użyciem kamienia. Konsekrowany w 1902r. pod wezwaniem św. Tekli. W Kościele znajduje się ołtarz główny i dwa boczne neoromańskie postawione po 1901r. Jest również boczny ołtarz barokowy pochodzący z drugiej połowy XVII w. oraz zabytkowa chrzcielnica z początku XVI wieku. W absydzie prezbiterium znajduje się witraż przedstawiający św. Andrzeja z krzyżem.

W Korzennej od 1348 r. istniała parafia pod wezwaniem św. Urszuli. Świątynia została ufundowana przez króla Kazimierza Wielkiego. W XVI w. wybudowano nową drewnianą świątynię. W 1770 r. wzniesiono kolejny kościół, który także był drewniany, konstrukcji zrębowej z wieżą na słup. Spłonął doszczętnie w 1952 r. Została po nim tylko kamienna kropielnica i płyta nagrobna. Płyta nagrobna została wmurowana w zewnętrzną ścianę świątyni zbudowanej w drugiej połowie lat pięćdziesiątych na miejscu spalonego kościoła i otaczającego go cmentarza.

Na pograniczu Pogórza Rożnowsko-Ciężkowickiego nad rzeką Biała leży miejscowość letniskowa Ciężkowice. Na południe od Ciężkowic, nad prawym brzegiem Białej znajduje się rezerwat przyrody nieożywionej „Skamieniałe Miasto” o pow. 15 ha. Znajduje się tu malowniczy zespół ostańców skalnych zbudowanych z piaskowca ciężkowickiego, ukształtowanych przez procesy wietrzenia i erozji.

Tego samego typu ostańce skalne spotykamy w rezerwacie przyrody nieożywionej „Diable Skały” w Bukowcu. Rezerwat o powierzchni 16 ha utworzono w 1953r. Ochroną objęto kilka ostańców i ścian skalnych w partii szczytowej wzniesienia Bukowiec (503m n.p.m.), zbudowanych z fliszowych utworów należących do serii piaskowca ciężkowickiego. Wśród ostańców wyróżniają się skałki o nazwie: Grzyb, Kapa, Diabeł, których powstanie jest (według legend) skutkiem działalności sił nieczystych, stąd zwane są „Diablimi Skałami”. Na terenie rezerwatu znajdują się dwie jaskinie szczelinowe zamieszkałe przez ginący gatunek nietoperzy „podkowca małego”.

Strefę przejściową między pasmem Pogórza Rożnowsko – Ciężkowickiego i Beskidem Niskim stanowią tzw. Góry Grybowskie. Na zachód od Grybowa, na południu gminy Korzenna rozciąga się w kierunku W-E grzbiet Rosochatki i Jodłowej Góry. Wierzchołek Rosochatki wznoszący się 750 m. npm. jest zalesiony i niewidokowy. Postawiono na nim potężny metalowy krzyż opatrzony cytatem:
„Pod tym krzyżem, pod tym znakiem
Polska jest Polską, a Polak Polakiem”

Z Rosochatki prowadzi grzbietem ścieżka na Jodłową Górę (715 m n.p.m.), z której rozciąga się widok na Kotlinę Sądecką i Nowy Sącz, a na horyzoncie maluje się zarys Beskidu Sądeckiego i Niskiego.

Na północnych stokach Jodłowej Góry znajduje się stanowisko cisów. W 1963 r. utworzono rezerwat leśny „Cisy w Mogilnie”. Rośnie tu około 800 cisów rozrzuconych wśród innych drzew. Połowa cisów ma postać krzewiastą, inne osiągają wysokość nawet 9 m. Jest to jedno z najcenniejszych stanowisk naturalnych cisa w naszym kraju.

Przez najciekawsze zakątki gminy prowadzą szlaki turystyczne. Zielony szlak prowadzi od Bobowej, który łączy się z niebieskim od Ciężkowic. Podwójne szlaki wiodą przez Falkową do rozwidlenia w Bukowcu. Szlak niebieski prowadzi do Gródka na Dumajcem przez tzw. Żebraczkę. Znaki zielone i czarne skręcają na północ, na drogę do wsi Jamna. Z drogi widać po lewej stronie na górze drewniany kościół, dawną cerkiew. Na zachód od drogi Bukowiec – Jamna znajduje się rezerwat „Diable Skały”. Na jednej ze skałek widnieje tablica pamiątkowa o następującej treści:

„Bojownikom o wolną ludową Polskę walczącym i poległym na tej ziemi w walce z hitleryzmem w latach 1939-45 na pamięć i chwałę w 30 rocznicę walk Batalionów Chłopskich o wyzwolenie narodu polskiego.”
W pobliżu znajduje się obozowisko turystyczne.

Od Cieniawy na wierzchołek Rosochatki przewodzi szlak niebieski. Dalej trasa prowadzi grzbietem przez dosyć głęboką przełęcz na Jodłową Górę. W miejscach odsłoniętych wzdłuż szlaku widoczna jest panorama pasma Jaworzyny Krynickiej w Beskidzie Sądeckim i malowniczych górek Beskidu Niskiego, a po północnej stronie panorama gminy Korzenna. Na północnym stoku Jodłowej Góry znajduje się wspomniany wcześniej rezerwat cisów, a na szczycie tej góry jest tablica pamiątkowa z napisem Szlak bojowy partyzantów Ziemi Sądeckiej grupy; Sępa - Maka - Kmicica - Karola - Leonida - Aloszy "1939 - 1945. Z Jodłowej Góry szlak niebieski prowadzi przez górę Mużeń do Nowego Sącza.

Działalność kulturalna na terenie gminy prowadzona jest przez Centrum Kultury w Korzennej oraz podległe domy kultury i świetlice w Lipnicy Wielkiej, Jasiennej, Mogilnie i Siedlcach. Centrum Kultury organizuje imprezy w gminie i poza jej granicami. Kalendarz imprez gminnych obejmuje min.: turnieje sportowe, przeglądy grup kolędniczych, przegląd młodych talentów, Jarmark Korzeński i wiele innych.

Gmina Korzenna nie obrodziła zbytnio w artystyczne dusze. We wsi Miłkowa mieszkała samorodna artystka pani Helena Chwistek. Oddała się tworzeniu od najmłodszych lat. Dorobek pani Heleny to ponad dwieście prac. Malowała na pilśni i papierze w wyrazistych kolorach. Wnętrze domu w którym mieszkała to świat kolorów. Na obrazach dominują kwiaty, postacie świętych i konie. Niestety pani Chwistek zmarła.

Andrzej Pancerz z Korzennej to młody, szczególnie uzdolniony artysta, absolwent Liceum Kenara w Zakopanem i Akademii Muzycznej w Poznaniu. Ukończył także podyplomowe studium menadżerów kultury. Lutnictwo jest zawodem bardzo rzadkim, on wybrał go kierując się pasją. Jego hobby to malarstwo, głównie pejzaże i martwa natura. Lubi też rysować, szczególnie portrety.

Samorodnych artystów, którzy nie ujawniają swoich talentów jest zapewne wielu. Warto się nimi zainteresować, by nie zaprzepaścić bezpowrotnie dorobku rodzimej kultury. We wsi Niecew żył ludowy artysta samouk Jan Wojtarowicz. Jego pasją była rzeźba w drewnie. Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu zdobią jego rzeźby, setki prac trafiło do Niemiec, w gminie o nim zapomniano.


Obecnie Centrum Kultury w Korzennej próbuje skupiać ludzi rozmiłowanych w wartościach kultury regionalnej, pragnących chronić i rozwijać jej dorobek.

Bazę sportowo – rekreacyjną gminy tworzą stadion sportowy przy Centrum Kultury w Korzennej i boiska sportowe przy zespołach szkół i szkołach podstawowych. Na terenie gminy istnieją dwa Ludowe Kluby Sportowe w Korzennej i Wojnarowej (piłka nożna) oraz dziewięć Uczniowskich Klubów Sportowych ukierunkowanych głównie na gry zespołowe.